Kompleksowy przewodnik segregacji dla specjalistów
W następstwie pojawiających się przepisów i wymogów dotyczących ochrony zdrowia i środowiska, prawidłowe gospodarowanie odpadami medycznymi stanowi kluczowy element codziennej praktyki gabinetowej.
W praktyce fizjoterapeutycznej, gdzie coraz częściej stosuje się metody takie jak igłoterapia i hirudoterapia, generowanie odpadów medycznych w gabinecie jest nieuchronne – szczegółowe przepisy i procedury możesz znaleźć zawsze na serwisach rządowych.
Ale może na początku czym jest odpad?
Odpady medyczne stanowią śmieci powstałe w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny. Definicję tą rozszerza się też na elementy, które miały bezpośredni kontakt z ciałem i płynami pacjenta.
Generujesz odpady?
Zakazuje się zbierania zakaźnych odpadów medycznych poza miejscem wytwarzania!
Wyjątek od ww. reguły: dotyczy odpadów medycznych powstałych w wyniku świadczenia usług na wezwanie, jednak ze wskazaniem, aby najszybciej jak to możliwe trafiły do miejsca przeznaczenia/ magazynowania.
Podstawy prawne i ramy legislacyjne
Ustawa o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r.
Ustawa o odpadach, wdrożona na podstawie dyrektywy 2008/98/WE, stanowi podstawę regulacji dotyczącą gospodarki odpadami. W związku z odpadami medycznymi powstały przepisy dotyczące:
- Segregacji – odpady medyczne muszą być zbierane w pojemnikach, co umożliwia ich bezpieczne odbieranie.
- Oznakowania i dokumentacji – obowiązkowe monitorowanie odpadów (np. karty ewidencyjne), raporty roczne.
- Transportu i przetwarzania – odpady muszą być transportowane przez certyfikowane podmioty, a ich unieszkodliwianie następuje w specyficznych warunkach poprzez spalanie.
Prawo o ochronie środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r.
Ustawa ta, określa zasady stosowania technologii i procedur minimalizujących ryzyko naruszenia ochrony zdrowia publicznego. W praktyce oznacza to posiadanie uprawnień i dokumentów w zakresie:
- stosowania wyposażenia wymaganego w zakresie magazynowania odpadów medycznych,
- stosowania systemów kontroli emisji szkodliwych substancji w środkach czyszczących odpady.
Rozporządzenia ministerialne i wytyczne Unii Europejskiej
Przepisy stworzone przez Ministerstwo Zdrowia i Środowiska obejmują szereg rozporządzeń, które precyzują wymagania dotyczące klasyfikacji odpadów medycznych, norm technicznych dla opakowań i pojemników (odporność na przebicie, szczelność, oznakowanie) oraz procedury transportu i magazynowania.
Oprócz przepisów wykonawczych, w tym dyrektywy 2008/98/WE oraz dyrektywy w sprawie emisji przemysłowych (IED), zawarte są szczegółowe regulacje krajowe.
Klasyfikacja odpadów medycznych i numery kodów
Europejski Katalog Odpadów stanowi o segregacji odpadów medycznych w systemie unijnym na bazie specyfikacji ujętej w bazie kodów odpadów. W praktyce fizjoterapeutycznej najczęściej spotykamy te kluczowe kody:
- 18 01 01 – Narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki (z wyłączeniem 18 01 03)
- 18 01 02* – Części ciała i organy oraz pojemniki na krew i konserwanty służące do jej przechowywania (z wyłączeniem 18 01 03)
- 18 01 03* – Inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby u ludzi i zwierząt (np. zainfekowane pieluchomajtki, podpaski, podkłady), z wyłączeniem 18 01 80 i 18 01 82
- 18 01 04 – Inne odpady niż wymienione w 18 01 03 (np. opatrunki z materiału lub gipsu, pościel, ubrania jednorazowe, pieluchy)
Igłoterapia sucha – procedura postępowania z odpadami
Igłoterapia, jest jednym z narzędzi terapeutycznych w fizjoterapii, będącym odpadem o charakterze medycznym, niebezpiecznym wymagającym utylizacji. Igła po zabiegu ma obowiązek trafić do plastikowego, czerwonego pojemnika z etykietą informującą o materiale zakaźnym. Jest to procedura niezbędna, po pierwsze takie postępowanie ma na celu zabezpieczenie przed ponownym zakłuciem się igłą, po drugie igła ma bezpośredni kontakt z płynami pacjenta, więc może stanowić źródło transmisji drobnoustrojów. Należy je przekazać firmie odbierającej odpady i przekazać do utylizacji.
Interesuje Cię kurs igłoterapii? Sprawdź terminy
Hirudoterapia – aspekty bezpiecznego gospodarowania odpadami
Hirudoterapia wykorzystuje pozytywny aspekt pro zdrowotny śliny pijawek i zawartych w niej substancji, stosowane są ze względu na właściwości antykoagulacyjne, regeneracyjne i przeciwzapalne. Po zabiegu hirudoterapii pijawka trafia do plastikowego pojemnika, koloru czerwonego ze środkiem na bazie spirytusu/ etanolu – działanie to ma na celu humanitarne postępowanie, pijawka umiera. Następnie zabezpieczony pojemnik należy przekazać firmie przewożącej i utylizującej odpady.
Chcesz posłuchać o pijawkach?
Zarówno igły jak i pijawki są materiałem jednorazowym, pamiętaj o tym!
Wymogi dokumentacyjne i ewidencja odpadów
Kluczowym aspektem sortowania i segregacji odpadów medycznych jest przestrzeganie dokumentacji, która obejmuje:
- Ewidencję odpadów – rejestracja ilości, rodzaj oraz data emisji odpadów, procedura utylizacji – od odbioru, przez transport, aż do momentu utylizacji.
- Raportowanie do kontroli:
Regularne przekazywanie danych do Inspekcji Ochrony Środowiska oraz Głównego Inspektoratu Sanitarnego, co umożliwia zapewnienie zgodności z rejestrem. - Szkolenia:
Systematyczne szkolenia dotyczące zasad segregacji, oznakowania oraz postępowania w sytuacjach awaryjnych, przestrzeganie zasad bezpieczeństwa.
Pamiętaj, aby odpadom medycznym nadać odpowiedni kod!
Prawidłowa gospodarka odpadami medycznymi w fizjoterapii to nie tylko obowiązek prawny, ale przede wszystkim element zapewniający bezpieczeństwo pacjentów, samego siebie oraz ochronę naturalnego środowiska. Przepisy nie są skomplikowane, są firmy, które ogarniają wszystko za Ciebie, łącznie z raportami. A co ważne nie kosztuje to miliony monet, warto zapłacić za spokój.